Balığın İnsan Beslenmesindeki Önemi

Balık  hayvansal kaynaklı gıdalar arasında yer alan ve insan beslenmesi için önemli olan bir gıdadır. Bu önem balığın içerdiği tam kaliteli protein, uzun zincirli çoklu doymamış yağ asitleri (omega-3- yağ asitleri), vitaminler ve minerallerden kaynaklanır. Balıkta genellikle %15-20 oranında protein bulunur ve bu proteinin sindirilirliği yüksektir. Bu protein insan vücudunda sentezlenemeyen ve dışarıdan gıdalar yoluyla alınması gereken zorunlu amino asitlerin tümünü uygun oranlarda içerir. Balıklarda yağ miktarı birçok faktöre bağlı olarak değişkenlik gösterir. Balığın türü, yaşı, büyüklüğü, yaşadığı ortam, beslenme koşulları ve mevsimsel faktörler balığın yağ içeriği üzerine etkilidir. Balık yağında diğer gıdalarda bulunmayan ve omega 3 yağ asitleri olarak adlandırılan sağlıklı yağlar bulunur. Balık yağındaki omega 3 yağ asitlerinden birisi EPA (eikosapentaenoik asit), diğeri ise DHA’dır (dekosaheksaenoik asit). Bu yağ asitlerinin insan sağlığına etkisi büyüktür. Özellikle kalp ve damar hastalıklarına karşı koruyucu etki sağlarlar. Kan basıncının düşmesine neden olurlar ve kanın pıhtılaşma eğilimini azaltırlar.

Balık vitaminler ve mineraller için de önemli bir kaynaktır. Yağlı balıklar A vitamini ve D vitamini bakımından zengindir. A vitamini; ağız, yemek borusu, mide, ince bağırsak ve kalın bağırsağın iç yüzeyini kapsayan mukoza için, cilt ve kemik sağlığı için gereklidir. Görme özellikle alacakaranlıkta görmede etkilidir. Vücudu enfeksiyonlara karşı korur. Yetersizliğinde görme işlevinde bozulma, körlük, alacakaranlıkta görememe ve enfeksiyonlara yatkınlık meydana gelir. D vitamini kalsiyum ve fosforun emilimi için gereken bir vitamindir. Kalsiyum ve fosfor kemik kütlesinin oluşumu ve sağlığı için gereken minerallerdir. Gıdalarla yeteri kadar kalsiyum ve fosfor alınması durumunda bile önemli olan bu minerallerin emilimidir. Eğer yeterli D vitamini yoksa alınan kalsiyum ve fosfor emilemeyeceği için işlevlerini yerine getiremezler. Bu durum kemik kütlesinde kayba bağlı olarak çocuklarda “O bacak” olarak ta bilinen hastalık (raşitizm) ve boyun yeteri kadar uzamaması ile sonuçlanır. D vitamini gıdalarda pek bulunmaz ama balık D vitamini için iyi bir kaynaktır. Özellikle sardalya, uskumru ve somon D vitamininin en iyi kaynaklarıdır. Minerallerden iyot, çinko ve selenyum bakımından zengindir. İyot tiroid hormonunun salgılanması için gerekli bir mineraldir. Eksikliği tiroid hormonunun görev aldığı fonksiyonların yerine getirilmesini engeller. Bu fonksiyonların başında enerji üretimi ve büyüme vardır. İyot yetersizliği çocuklar ve yetişkinlerde guatr olarak bilinen hastalığa neden olur. Ayrıca mental gerilik, saç kaybı ve büyüme/gelişme geriliğine neden olur. Çinko minerali proteinlerin kopyalanmasında görev yapan birçok enzimin yapısında yer alır. Ayrıca insülin ve diğer birçok enzimin bileşenidir. Yetersizliği büyüme geriliği, cinsel gelişme geriliği, yara iyileşmesinde gecikme, ciltte değişiklik, tat ve koku alma duyularında bozulma, bağırsak fonksiyonlarında azalma ve hastalıklara karşı dirençte azalmaya neden olur. Selenyum günlük beslenmemizde çok az miktarda ihtiyaç duyduğumuz ama çok önemli görevleri olan bir mineraldir. İnsan sağlığında önemli rol oynayan ve “selenoproteinler” olarak adlandırılan proteinlerin yapısında yer alır. Selenyum antioksidan savunma mekanizmasında ve tiroid hormonu fonksiyonunun sağlanmasında görev yapar. Selenyum ve iyot minerali birlikte çalışarak tiroid hormonunun fonksiyonunu güçlendirir.

BALIK YEMEK İÇİN 9 NEDEN...

1. Kalp sağlığı için
Eskimoların beslenmesinde balık önemli bir yer tutmaktadır. Eskimolarda kalp hastalıklarının az görülmesi bir rastlantı değildir. Omega-3 yağ asitlerince zengin olan deniz ürünleri kalp hastalıklarına karşı koruyucu etki gösterir

2. Damarlarınız için
Balık yemek kanın pıhtılaşma riskini azaltır. Bunu sağlayan Omega-3 yağ asitleridir.

3. Eklemleriniz için
Dengeli bir beslenme modelinde düzenli olarak balık tüketiminin olması eklemlerde ağrı ve şişmelere yol açan bir hastalığın (romatoit artrit) bulgularının azalmasına neden olur.

4. Gözleriniz için
Balık göz sağlığının korunmasına yardımcı olur. Omega-3 yağ asitleri retinanın işlevini yerine getirmesinde etkilidir. Ayrıca balığın içerdiği A vitamini de özellikle karanlıkta görmeyi sağlar.

5. Besin öğeleri için
Deniz ürünleri birçok besin öğelerini almamızı sağlar. Bunlar arasında A vitamini, D vitamini, iyot, çinko ve selenyum sayılabilir.

6. Derin bir nefes için
Birçok çalışma deniz ve deniz ürünleri yemenin akciğerler üzerine koruyucu etkisi olduğunu göstermiştir. Çocuklarda astım bulgularının azalmasına ve ayrıca astımın önlenmesinde etkili olduğu gösterilmiştir. Aynı yaşta olan balık yiyen ve yemeyen kişilerin akciğer sağlıkları karşılaştırıldığında balık yiyenlerin daha sağlıklı olduğu görülmüştür.

7. Cildiniz için
Omega-3 yağ asitleri sadece cildimizi ultraviyole hasarından korumaz, ayrıca balık yemek egzama ve sedef gibi hastalıkların deri lezyonlarının giderilmesine yardımcı olur. Ayrıca balık proteinin bileşiminde kollajen adı verilen bir protein bulunur, bu protein cildin sıkı ve esnek olmasını sağlar.

8. Bağırsaklarınız için
Bilimsel çalışmalar balık tüketiminin iltihaplı bağırsak hastalıklarına karşı koruyucu etkisi olduğunu göstermiştir. Omega-3 yağ asitleri bu hastalıkların ilerlemesini yavaşlatır.

9. Beyniniz için
İnsan beyninin hemen hemen %60’ı yağdır ve bu yağın çoğunu Omega-3 yağ asitleri oluşturur. Çalışmalar bol miktarda balık tüketen insanların yaşlılık dönemlerinde demans (bunama) ve hafıza problemleriyle daha az karşılaştıklarını göstermiştir. DHA’nın çocuklarda konsantrasyon, okuma becerileri ve davranışları güçlendirdiği çoğu çalışmada ortaya konmuştur.